6 grudnia obchodzimy dzień Świętego Mikołaja, w którym mikołaj jeździ saniami i rozdaje dzieciom prezenty.
Jego pierwowzorem był św. Mikołaj – biskup z Miry, jeden z najbardziej znanych i czczonych świętych – zarówno przez katolików, jak i prawosławnych.
Prawdziwy Święty Mikołaj przyszedł na świat w bogatej rodzinie, ok. 270 r. w Patarze w dzisiejszej Turcji. Jego rodzice – Nonna i Teofan, byli gorliwymi chrześcijanami i oprócz bogactwa, przekazali jedynemu synowi najcenniejszy dar – wiarę. Imię Nikolas oznacza „Zwycięzca narodów”. Mimo majętności, która go otaczała, Mikołaj prowadził raczej ascetyczny tryb życia – pościł w każdą środę i piątek już od najmłodszych lat. To, co wyróżniało go jako młodzieńca od innych, była szczególna wrażliwość na ludzką biedę i krzywdę. Później już jako biskup Miry, św. Mikołaj zasłynął swoją dobrodusznością i wrażliwością.
Zwyczaj wręczania dzieciom prezentów powstał w średniowieczu. Zapoczątkowało go udzielanie stypendiów i zapomóg przez szkoły mające za patrona św. Mikołaja. Z upływem lat zwyczaj ten przekształcił się w obdarowywanie prezentami dzieci, a także wszystkich członków rodzin. Zbliżone do współczesnych zwyczaje mikołajkowe są udokumentowane od XV wieku w źródłach polskich, czeskich, austriackich, holenderskich, belgijskich i niemieckich. Święty Mikołaj pełnił w nich rolę osoby przynoszącej prezenty z okazji własnego święta. Jego atrybutami były siwa broda, pastorał, mitra oraz długa, czerwona szata biskupia. Wieczorem 5 grudnia obdarowywał owocami, orzechami, ciastkami czy cukierkami dobrze zachowujące się dzieci. Niegrzeczne uderzał pastorałem. Gdy nie pojawiał się osobiście, dzieci starały się przekazać, że czekają na prezenty, na różne sposoby. Początkowo sposobem był zwyczaj. budowania „łódeczek św. Mikołaja”, w które święty miał składać prezenty. Z czasem łódeczki zastąpiły buty i skarpety, lub – w regionach protestanckich – adwentowe talerze z darami. Z Holandii zachowały się zapisy o wystawianiu butów przy kominku. W Czechach dzieci wieszały skarpety na ramach okiennych, a w Austrii kładły buty na parapecie. W niektórych miastach odnotowano w źródłach zwyczaj wybierania w Mikołajki dziecięcego biskupa, który symbolicznie przejmował władzę. W XVI wieku na wyspach brytyjskich pojawił się rytuał wynoszenie tego dnia dyrektora ze szkoły i przejmowania władzy przez uczniów. Przetrwał on w niektórych regionach kilka stuleci. Obecnie 6 grudzień św. Mikołaj jest popularny w kulturze masowej. Jednak nie wszystkich krajach rozdaje się prezenty tego samego dnia, a część zwyczajów różni się od siebie.
W Wielkopolsce, na Kujawach, Kaszubach i Pomorzu Zachodnim prezenty na Boże Narodzenie przynosi Gwiazdor.
W Małopolsce i na Śląsku Cieszyńskim prezenty pod choinką zostawia Aniołek.
Na Górnym Śląsku prezenty bożonarodzeniowe przynosi Dzieciątko utożsamiane z postacią Jezusa Chrystusa.
Na Dolnym Śląsku w Boże Narodzenie prezenty przynosi Gwiazdka.
Mieszkańcom Płaskowyżu Tarnogrodzkiego prezenty przynoszą krasnoludki.
Najczęściej w tych rejonach św. Mikołaj przynosi prezenty na Mikołajki – 6 grudnia.
Okres bożonarodzeniowy i tradycje z nim związane to czas niezwykle piękny.
Niezależnie od tego czy prezenty rozdaje Dzieciątko, św. Mikołaj, Dziadek Mróz czy Trzej Królowie to sprawiają one radość dzieciom.
Wszystkie tradycje są piękne i jedyne w swoim rodzaju, dlatego warto je znać i szanować.
SU i Szkolne Mikołajki
